Subscribe via RSS Feed
Εκτυπώστε το Εκτυπώστε το

Είναι το Αvatar το Ποτέμκιν της επιστημονικής φαντασίας;



Με την ταινία του Τζέιμς Κάμερον Αvatar πράγματι συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο. Η μεγάλη πλειοψηφία των ταινιοκριτικών, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για χολιγουντιανή υπερπαραγωγή, την αντιμετώπισε με πολύ θετικό τρόπο. Από το μάλλον συγκρατημένο «ανεπανάληπτο 3D υπερθέαμα που ζωντανεύει έναν καινούργιο, εκθαμβωτικά πολύχρωμο κόσμο»[1] στο υμνητικό της Ελευθερωτυπίας:

«Μια ασυνήθιστη, συναρπαστική, βουτηγμένη σε μια μαγική ατμόσφαιρα, μελλοντολογική, με οικολογικό μήνυμα περιπέτεια, όπου τα ειδικά εφέ είναι άρρητα δεμένα με την πλοκή.

[…]

Οικολογικό παραμύθι, γυρισμένο με το τρισδιάστατο σύστημα […]. Ταινία που αντλεί από τα γουέστερν – ιδιαίτερα το «Δειλινό της μεγάλης σφαγής» του Τζον Φορντ αλλά και το «Μεγάλο ανθρωπάκι» του Αρθουρ Πεν, καθώς και από πολέμους όπως αυτόν του Ιράκ, για να μεταφέρει με τον πιο εικαστικά λαμπρό αλλά και σκηνοθετικά μαγευτικό τρόπο, το οικολογικό μήνυμά του».[2]

Στην κριτική παρουσίαση του Δημήτρη Δανίκα στα Νέα το υμνολόγιο είναι εκτός ελέγχου. Ο κριτικός έκανε σίγουρα τους σινεφίλ να ανατριχιάσουν όταν εξισώνει (έστω και ρητορικά) την ταινία του Κάμερον με το Ποτέμκιν.

«Τέτοιο πράγμα δεν το περίμενα. Το ομολογώ φωναχτά. Για το «Αvatar», παιδιά. Ο «Τιτανικός» έγινε «Ποτέμκιν». Μεγαλοπρεπής. Θεσπέσιος. Ορμητικός. Μυθικός. Ακατάβλητος. Εξωτερικά, και με επιπόλαιη ματιά, μοιάζει με Τheme Ρark για μικρά. Κατά βάθος, παραπέμπει σε πίνακες ζωγραφικής μιας άλλης, αυριανής, εποχής.

[…]

Ο Τζέιμς Κάμερον, έστω και με τη φαντασία, έστω σαν μια ουτοπία, φτιάχνει τη δική του μυθολογία. Με μια μνημειώδη τομή στην τεχνολογία.

[…]

Το δίδαγμα μάθημα ιστορικό. Η βία είναι η μήτρα της Ιστορίας. Κill me? Κill you! Υποκλίνομαι στον σκηνοθέτη, στον ζωγράφο και σοφό!

«Αvatar», εικαστικά θεσπέσιο, τεχνολογικά μοναδικό, ιστορικά μυθικό».[3]

Μετά από αυτόν τον ποταμό εγκωμιαστικής παρουσίασης, ας πω και εγώ την ταπεινή γνώμη μου…

Θα αρχίσω την κριτική μου με το πρώτο μέρος του γνωστού δίπολου.


… πρώτα τα καλά νέα

Η ταινία για χολιγουντιανή υπερπαραγωγή που (πανθομολογούμενο) στόχο έχει τη συσσώρευση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων είναι μια ευχάριστη έκπληξη. Σε αντίθεση με τις κλασικές υπερπαραγωγές του είδους που απευθύνονται είτε σε (νοητικά) παιδιά προσχολικής ηλικίας, είτε σε μανιακούς καταναλωτές ποπ-κορν που για κάποιους (μάλλον ανεξήγητους) λόγους δεν μπορούν να καταναλώσουν το αγαπημένο τους έδεσμα στο σπίτι τους και χρειάζονται προς τούτο μια κινηματογραφική αίθουσα, η ταινία του Τζέιμς Κάμερον απευθύνεται, κατά βάση, σε (σκεπτόμενους) ενήλικες.

Η τοποθέτηση της ταινίας είναι ανοικτά αριστερή (προφανώς όχι επαναστατική). Στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης της ταινίας, που σημαίνει όχι συγκαλυμμένα, οι αναφορές είναι σαφείς: αναφέρεται στη γενοκτονία των Ινδιάνων της βόρειας Αμερικής (τα εξωγήινα πλάσματα εμφανώς μοιάζουν με Μοϊκανούς). Η καταγγελία είναι ξεκάθαρη όπως και το κίνητρο της γενοκτονίας: το καπιταλιστικό κέρδος. Ωστόσο η ταινία δεν περιορίζεται απλά στην υπενθύμιση γεγονότων μάλλον απομακρυσμένων στο ιστορικό παρελθόν. Υπάρχουν ευθείες αναφορές στο ιμπεριαλιστικό παρόν των ΗΠΑ με ξεκάθαρη αναφορά στον πόλεμο του Ιράκ. Σε κάποια στιγμή ένας στρατοκράτης αναφέρει ότι θα εξαπολύσει μια επιχείρηση «Σοκ και δέος». Τα εξωγήινα πλάσματα έχουν πολεμικές κραυγές που παραπέμπουν σε Άραβες.

Οι γήινοι, ως υπηρέτες ενός εταιρικού-στρατοκρατικού μηχανισμού, είναι ουσιαστικά ευνουχισμένοι. Ο γήινος πεζοναύτης είναι παραπληγικός, η πραγματικότητά του χαρακτηρίζεται από την αναπηρία και μόνο στον ελεγχόμενο από τους επιστήμονες της εταιρείας ύπνο του (ξανα)ανακτά τη χαρά της ζωής. Ανακαλύπτει την περιπέτεια της γνώσης του κόσμου, τη χαρά του έρωτα. Το φαντασιακό επίπεδο γίνεται έτσι το πραγματικό, ενώ όταν είναι ξύπνιος ως φαντάρος της εταιρείας, η υπαρκτή κατάστασή του είναι το μη-αληθές και ως εκ τούτου το μη-πραγματικό.

Επιπλέον, και το πιο εντυπωσιακό, η ταινία επικροτεί τη λιποταξία από έναν άδικο πόλεμο (μην ξεχνάτε, οι ΗΠΑ σήμερα βρίσκονται σε πόλεμο χρειάζεται πολύ θάρρος για να το κάνει αυτό μια Αμερικανική ταινία). Στην ταινία είναι οι λιποτάκτες γήινοι που ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους εξωγήινους ενάντια στη γήινη εταιρεία και τους μιλιταριστές υπηρέτες της. Δεν υπάρχει κανένας συμβιβασμός στην ταινία που να απαλύνει αυτή την πολιτική τοποθέτηση: στο τέλος οι ταπεινωμένοι γήινοι αποχωρούν ενώ οι γήινοι λιποτάκτες ενσωματώνονται στον πολιτισμό των ηθικά ανώτερων εξωγήινων.

Η ταινία (πράγματι) εκπληρώνει έναν από τους βασικούς στόχους μια καλής ταινίας «επιστημονικής φαντασίας». Με πρόσχημα το μέλλον ουσιαστικά σχολιάζει το παρόν κριτικάροντας το από μια ριζοσπαστική σκοπιά.


…και τώρα τα κακά νέα

Δυστυχώς σε τούτον εδώ τον κόσμο, σε αυτήν την κοιλάδα των δακρύων, ακόμα και οι καλές προθέσεις δεν επαρκούν…

Η πρώτη ουσιαστική κριτική στην ταινία είναι ότι η μορφή είναι πιο σημαντική από το περιεχόμενο σε όλα τα ζητήματα, πολύ περισσότερο στην τέχνη. Κανένα περιεχόμενο δεν υφίσταται χωρίς μια μορφή που να το πραγματοποιεί. Το μέσο είναι το μήνυμα.

Το περιεχόμενο της ταινίας, ή τουλάχιστον η ριζοσπαστική της πρόθεση, πραγματοποιείται με κλασσικά χολιγουντιανά υλικά που ακυρώνουν εν πολλοίς το περιεχόμενο (ή, για να το πούμε διαφορετικά, δίνουν άλλο περιεχόμενο απ’ όσα εξιστόρησα στις προηγούμενες αράδες).

Τα οπτικά εφέ (βοηθούσης και της 3D τεχνολογίας) πέφτουν ως το χαλάζι και ο πληγωμένος θεατής χάνει το παιχνίδι των νοημάτων. Το νόημα είναι τα εφέ ή κάτι άλλο; Η απορία παραμένει μέχρι τέλους. Είμαι πεπεισμένος ότι η πλειοψηφία των θεατών στην ερώτηση για την ταινία θα περιγράψουν την «3D εμπειρία», την «πλούσια δράση» και πολύ λιγότερο το όποιο μήνυμα της ταινίας.

Πολύ περισσότερο που το καθοριστικό μήνυμα της ταινίας είναι οικολογικό (αυτό είναι τόσο εμφανές που σίγουρα μένει στο θεατή, άλλωστε αυτή την πλευρά της ταινίας υπερτονίζουν και οι ταινιοκριτικοί). Μια οικολογική ωστόσο προβληματική που είναι εντελώς επιδερμική και τόσο εξωπραγματική που μετατρέπεται σε απλό παραμύθι. Οι εξωγήινοι γαλάζιοι Άγγελοι, ζουν σε απόλυτη αρμονία με τη φύση, μπορούν και επικοινωνούν μαζί της, και η φύση (σε έναν ξεκάθαρο ανθρωπομορφισμό) ικανοποιεί κάθε τους επιθυμία. Φυτά και ζώα υπηρετούν, και στο τέλος διασώζουν, όσους ξέρουν να σέβονται τη φύση και να ζουν αρμονικά μαζί της. Φυσικά αυτή η εντελώς απλοϊκή ματιά δεν έχει καμιά σχέση με οποιαδήποτε ιστορική εμπειρία. Λαοί που έζησαν σε αρμονία με το φυσικό τους περιβάλλον όποια ηθική ανωτερότητα και αν είχαν απλά σαρώθηκαν από τεχνολογικά ανώτερους πολιτισμούς. Αυτή η απλοϊκή ματιά για τη φύση της ταινίας επιτείνει την αίσθηση του θεατή ότι βλέπει ένα απλό παραμυθάκι χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό…

Οι ταξικές αναφορές της ταινίας (η εταιρεία που επιδιώκει να εκμεταλλευτεί το μετάλλευμα του πλανήτη) υποσκελίζονται από την απλοϊκή κοινωνική περιγραφή των εξωγήινων. Τα κλισέ αυτής της περιγραφής είναι πολλά και όλα κοινωνικά συντηρητικά. Σε πρώτο πλάνο (και μοναδικό) είναι η μαγική σχέση των εξωγήινων με τη φύση, αυτό εντυπωσιάζει τους γήινους λιποτάκτες και τίποτα πέραν αυτού στην κοινωνία των εξωγήινων. Ο πεζοναύτης θα ερωτευτεί όχι μια οποιαδήποτε εξωγήινη, αλλά την κόρη του αρχηγού της φυλής. Ο ίδιος θα μεταμορφωθεί σε σούπερ ήρωα και θα καθοδηγήσει τις φυλές στη νίκη (happy end). Οι κοινωνίες (ακόμα και οι εξωγήινες…) χρειάζονται έναν αρχηγό, μια σαφή ιεραρχία. Έναν καθοδηγητή και τους πολλούς καθοδηγούμενους.

Μιας και οι αναφορές της ταινίας είναι σαφώς οι Ινδιάνοι της βόρειας Αμερικής ας δούμε ποιο ήταν αυτό που εντυπωσίασε τους πρώτους αποίκους στις μετέπειτα ΗΠΑ. Ο Howard Zinn στο μνημειώδες βιβλίο του Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, με περιγραφές από τους ίδιους τους αποίκους, εξιστορεί με ζωντάνια ότι αυτό που τους εντυπωσίασε δεν ήταν η σχέση τους με τη φύση. Ήταν η κοινωνική τους διάρθρωση, η έλλειψη ταξικών διακρίσεων, η ανυπαρξία κράτους αυτό που τους εντυπωσίασε:

«Η θεμελιώδης αρχή της διακυβέρνησης των Ινδιάνων ήταν η κατάργηση της ίδιας της έν­νοιας της κυβέρνησης. Η ελευθερία του ατόμου θεωρείτο από όλους τους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής ως ένας νόμος πολύ σημαντικότερος από τις υποχρεώσεις του ατόμου προς την κοινότητα ή προς τη φυλή του. Αυτή η αναρχική νοοτροπία χαρακτήριζε κάθε τους συμπεριφορά, αρχίζοντας από τη μικρότερη κοινωνική ομάδα – την οικογένεια. Οι Ινδιάνοι γονείς πίστευαν πως δεν έπρεπε να τιμωρούν τα παιδιά τους. Κάθε εκδήλωση ανεξάρτη­της έκφρασης των παιδιών γινόταν δεκτή ως θετική ένδειξη για την ανάπτυξη μιας ώριμης προσωπικότητας…

Περιστασιακά συνεδρίαζε κάποιο συμβούλιο του οποίου η σύνθεση άλλαζε κάθε φορά και στο οποίο μπορούσε να κληθεί να συμμετάσχει ο οποιοσδήποτε. Οι αποφάσεις του συμβουλίου εφαρμόζονταν μόνο αν τις ενέκρινε η κοινή γνώμη».[4]

Η κοινοκτημοσύνη των υλικών αγαθών χαρακτήριζε τις κοινότητες των Ινδιάνων:

«Στα χωριά των Ιροκουά, η γη ανήκε σε όλους και καλλιεργείτο από όλους. Κυνη­γούσαν μαζί και η λεία μοιραζόταν στα μέλη του χωριού. Τα σπίτια θεωρούνταν κοινόκτητα και τα μοιράζονταν πολλές οικογένειες. Η έννοια της ιδιόκτητης γης και των ιδιό­κτητων σπιτιών ήταν άγνωστη στους Ιροκουά. Κάποιος Γάλλος ιησουίτης παπάς που τους γνώρισε το 1650 έγραψε: «Δεν χρειάζονται πτωχοκομεία, γιατί δεν είναι ούτε επαί­τες ούτε άποροι… Η καλοσύνη, η ανθρωπιά και η ευγένεια τους όχι μόνο τους κάνει γενναιόδωρους με τα υπάρχοντα τους αλλά και τους ωθεί να κατέχουν ελάχιστα πράγ­ματα που να μην τα θεωρούν κοινόχρηστα».[5]

Το τέλος της ταινίας Αvatar είναι happy end. Το πρόβλημά μου δεν βρίσκεται σε μια δογματική άρνηση του happy end στον κινηματογράφο. Αλλά γιατί στην συγκεκριμένη περίπτωση επιτείνει την αίσθηση του παραμυθιού προσδίδοντας στην ιστορία ένα τέλος που απλά φαντάζει αδύνατο.

Ας προσγειωθούμε πάλι στην ιστορική πραγματικότητα. Όταν οι Ινδιάνοι Σακ και Φοξ της περιοχής του Ιλινόις ηττήθηκαν μετά από πόλεμο το 1832 και ο Αρχηγός «Μαύρο Γεράκι» αιχμαλωτίστηκε, έβγαλε τον ακόλουθο λόγο:

«Πολέμησα σκληρά, όμως τα όπλα σας στόχευαν καλά. Οι σφαίρες πετούσαν σαν πουλιά στον αέρα και σφύριζαν στ” αυτιά μας όπως ο άνεμος ανάμεσα στα δέντρα το χειμώνα. Γύ­ρω μου έπεφταν νεκροί οι πολεμιστές μου…

Το πρωί ο ήλιος ανέτειλε θαμπός και το βράδυ βυθίστηκε σ” ένα σκοτεινό σύννεφο και έμοιαζε με πύρινη σφαίρα. Αυτός ήταν ο τελευταίος ήλιος που έλαμψε για το «Μαύρο Γεράκι». Τώρα πια είναι αιχμάλωτος των λευκών… Δεν έκα­νε τίποτα που θα ντρόπιαζε έναν Ινδιάνο. Πολέμησε για τους ομόφυλους του, για τις γυναίκες και τα παιδιά τους, εναντίον των λευκών που έρχονταν χρόνο με το χρόνο για να τους ληστέψουν και να αρπάξουν τη γη τους.

[...]

Λέμε στους λευκούς να μας αφήσουν ήσυχους, να μεί­νουν μακριά μας. Εκείνοι μας ακολουθούν, περικυκλώνουν τα μονοπάτια μας και τυλίγονται γύρω μας όπως το φίδι. Μας δηλητηριάζουν με το άγγιγμα τους. Δεν είμαστε ασφαλείς. Ζούμε μέσα σε κίνδυνο. Γινόμαστε, όπως αυτοί, υποκριτές και ψεύτες, μοιχοί και τεμπέλη­δες κηφήνες, που μιλούν πολύ και δεν δουλεύουν καθόλου…

Οι λευκοί δεν γδέρνουν κρανία, κάνουν όμως χειρότερα πράγματα.

Δηλητηριάζουν τις καρδιές…

Αντίο, λαέ μου! Το «Μαύρο Γεράκι» σε αποχαιρετά».[6]

Υπάρχει στην ήττα ένα στοιχείο απελευθερωτικό, κάτι που διατηρεί την αισιοδοξία και την ελπίδα ζωντανή στη μνήμη και τη βούληση των επόμενων γενεών των καταπιεσμένων. Διατηρεί άσβεστη την ηθική ανωτερότητα αλλά και ένα αναζωογονητικό μίσος για τους εξουσιαστές, πράγματα δηλαδή που είναι αναγκαία για την επόμενη προσπάθεια προς έναν κόσμο ελευθερίας και δικαιοσύνης. Το ψευδεπίγραφο happy end αποκοιμίζει, η ήττα σε διατηρεί σε εγρήγορση.

Άγγελος Κ

Υστερόγραφο 1ο: Δεν βρήκα την 3D τεχνολογία τόσο εντυπωσιακή όσο την περίμενα, πολύ περισσότερο «μια μνημειώδη τομή στην τεχνολογία» (Δανίκας). Στην κινηματογραφική γραφή δεν προσέθεσε απολύτως τίποτα, ενώ τα 3D εφέ τα συνήθιζες γρήγορα και μάλλον αποσπούσαν την προσοχή (πράγμα ενοχλητικό). Επιπλέον, τα ειδικά γυαλιά που έπρεπε να φοράς ήταν κουραστικά. Θα παρακαλούσα τις εταιρείες του Χόλυγουντ την επόμενη φορά η 3D τεχνολογία να γίνει με πιο επαγγελματικό τρόπο (που σημαίνει, αν είναι δυνατόν, χωρίς γυαλιά) διαφορετικά, ας λείπει το βύσσινο…

Υστερόγραφο 2ο: Για μια συνολική άποψη για την οικολογία μπορείτε να διαβάσετε τη δημοσίευση «Η μια αποτυχία διαδέχεται την άλλη».


[1] http://www.athinorama.gr/cinema/data/movies/default.aspx?id=9062

[2] http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=113281

[3] http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4551652&ct=4

[4] Howard Zinn, Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, σελ158-9

[5] Στο ίδιο σελ. 32

[6] Στο ίδιο σελ. 151-152

Share

Category: Χωρίς κατηγορία



Χωρίς σχόλια (9)

Trackback URL | Comments RSS Feed

  1. Ο/Η utopiacl λέει:

    Σιγά που θα δίσταζε η κινηματογραφική αγορά να εμπορευτεί και ταινίες με “αριστερό” πασάλειμμα και ολίγον από οικολογία.Και όλοι θα είμαστε ευχαριστημένοι.Οπως ειπώθηκε, τώρα πιά ΤΟ ΜΕΣΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ.

  2. Ο/Η inlovewithlife λέει:

    Συμφωνώ σχεδόν σε ό,τι γράφεις.

    Η ταινία ήταν – τουλάχιστον – μία θετική έκπληξη. Δεν ξέρω αν ήταν το ποτέμκιν της επιστημονικής φαντασίας, πάντως κουλτούρα ποπ για μαζική κατανάλωση με τέτοια νοήματα και τέτοια δυνατότητα να είναι εύληπτα από τον θεατή εγώ δεν έχω δει.

    Γι” αυτό χαίρομαι που εκατομύρια κόσμου σε όλο τον πλανήτη θα εισπράξουν ένα ιδιαίτερα δυνατό οικολογικό μήνυμα. Το τι θα το κάνουν είναι άλλο θέμα αλλά γι” αυτό δε θα ευθύνεται η ταινία.

    Ως εκ τούτου η κριτική σου είναι αρκετά αυστηρή σε αυτά που σωστά προσάπτεις στην ταινία.

  3. Ο/Η Lucifugo λέει:

    Γεια σου Άγγελε!

    Δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με την ανάλυση και την κριτική σου για την ταινία. Δεν την θεωρώ καθόλου «αυστηρή» και, ως γνωστόν, η κριτική είναι το μυαλό του πάθος και όχι… κάποιο πάθος του μυαλού.

    Θίγεις ένα τεράστιο ζήτημα μιλώντας για μορφή και περιεχόμενο. Τονίζοντας τη μορφή, τραβώντας την από τα μαλλιά, δεν επενεργούμε καθόλου στο περιεχόμενο αλλά αγνοούμε και καταστρέφουμε την αντιφατική του ενότητα. Το περιεχόμενο της Τέχνης, δεν μπορεί να είναι αυτοαναφορικό, ένας μονόλογος στον καθρέπτη, αλλά βαθιά πραγματικό που σημαίνει πως η Τέχνη διαθλά τον πραγματικό κόσμο ως προϋπόθεση αναγκαία για την πραγμάτωσή της και πως όσο τον διαθλά άλλο τόσο τον διευρύνει και διευρύνεται και η ίδια.

    Όταν η καλλιτεχνική δημιουργία όχι απλώς μυστικοποιεί το πραγματικό της αντικείμενο αλλά είναι και η ίδια το αποτέλεσμα ενός μυστικοποιημένου κόσμου… τότε μιλάνε τα εφέ και οι μεταφυσικές αφαιρέσεις των οικολογικών μηνυμάτων. Και γιατί είναι μεταφυσικές αφαιρέσεις; Γιατί, πολύ απλά, η σχέση του ανθρώπου με την Φύση είναι, ταυτόχρονα, και η σχέση του με του άλλους ανθρώπους και αν θέλουμε να αλλάξουμε τη σχέση των ανθρώπων με τη Φύση πρέπει να αλλάξουμε τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Ο διάλογός μας με τη Φύση είναι ο διάλογος των ανθρώπων μεταξύ τους. Έτσι λοιπόν, σιγά να μην έκανε λόγο η ταινία για την ταξική κοινωνία ως εκείνη που πρέπει στην πράξη να ανατραπεί αν θέλουμε να είμαστε σε «αρμονία» με τη Φύση και σε ένα συνεχιζόμενο διάλογο μαζί της. Όχι βέβαια, Φύση και Κοινωνία τραβάνε διαφορετικούς δρόμους, να το νόημα και το μήνυμα της ταινίας.

    Με την ευκαιρία του σχολιασμού μου Άγγελε σου εύχομαι Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά!

  4. Ο/Η 3dio λέει:

    Είναι τόσο κακό να ακούμε και να βλέπουμε παραμύθια; Η ταινία έχει το στοιχείο του παραμυθιού: αφήγηση μεταφυσική με ηθικό ή κοινωνικό μήνυμα, σύνοψη συλλογικής σοφίας. Άλλωστε τι ποσοστό από το κοινό που θα τη δει είναι τόσο πολιτικο – κοινωνικά ώριμο ώστε να καταλάβαινε το βαθύτερο συμβολικό νόημα μιας ήττας;
    Όσο για τον ήρωα που καθοδηγεί, εντάξει, καμιά ταινία ίσως δεν θα φτάσει τη λιτή αλληγορία του V for Vendetta στη σκηνή με το πλήθος να φοράνε όλοι τις μάσκες τους. Παρ” όλ” αυτά και ιστορικά να το δεις πάντα αναδεικνυόταν κάποιος σημαντικός ηγέτης μέσα από τις μάζες.
    Ας μην κρίνουμε τις ταινίες σα να βρισκόμαστε ήδη στο μετεπαναστατικό 1922. Ας υπάρξουν και άλλα avatar και την υπόλοιπη δουλειά την κάνουμε εμείς…

  5. Ο/Η MTW λέει:

    Η κριτική που κάνεις είναι ρηχή.http://monkeysmashesheaven.wordpress.com/2010/01/09/movie-review-avatar-james-cameron-2009/ Δες σε παρακαλώ τη δική μας κριτική και σχολίασε.

  6. Ο/Η 3dio λέει:

    Ευτυχώς κατάλαβα το κείμενο αν και στα αγγλικά…
    Η απάντηση μου αφορά την πρώτη κατά σειρά δημοσίευση καθώς ομολογώ ότι δεν προλαβαίνω να διαβάσω και τις 65 απαντήσεις.
    Ας ξεκινήσουμε με την διαπίστωση ότι χρησιμοποιείται ένας λευκός για να γίνει ο ήρωας. Πρώτ” απ” όλα, δεν είναι ήρωας με την κλασική έννοια, δηλ. δεν νικά μόνος του τους “κακούς’. Αυτό που κάνει είναι να ενώσει και να εμπνεύσει. Όπως πολύ καλά ξέρεις οι ηγέτες ανέκαθεν υπήρχαν και θα υπάρχουν. Προφανώς προκύπτουν από τις συνειδητοποιημένες μάζες, πράγμα που συμβαίνει και στην ταινία (ο λευκός κατακτητής βιώνοντας τη ζωή των αυτόχθονων αλλάζει τη συνείδησή του). Προφανώς η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρα και επίπονη, όμως στα πλαίσια μιας τρίωρης ταινίας δε νομίζω ότι θα μπορούσε να περιγραφεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια.
    Δεύτερον, αυτή ακριβώς η επιλογή του λευκού μπορεί να ιδωθεί από την ανάποδη πλευρά από αυτή που βάζεις. Δηλαδή μας δείχνει ότι ακόμα και ένας ξένος, αν δει τη ζωή μέσα από τα μάτια και τα βιώματα των αυτόχθονων μπορεί να αλλάξει. Επομένως τα στερεότυπα της φυλής, πατρίδας κλπ σαν κατασκευάσματα του εποικοδομήματος δεν αντέχουν μπροστά στην πράξη ή μεταφορικά μπροστά στην κοινωνική – ταξική θέση που παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της συνείδησης.
    Παρακάτω λες ότι οι θεατές αποκλείεται να αφήσουν στο σπίτι τις «ιμπεριαλιστικές τους αποσκευές» (imperialist baggage). Προφανώς μια ταινία δεν είναι αρκετή για να αλλάξει συνειδήσεις. Όμως ένα blockbuster απευθύνεται σε τεράστια μάζα ανθρώπων και μπορεί όχι μεν να τους αφυπνίσει ταξικά, αλλά τουλάχιστον να τους ψυλλιάσει για κάποια πράγματα. Από αυτή την άποψη και με δεδομένο ότι δεν μιλάμε για τη δουλειά που οφείλει να κάνει ένα κόμμα της πρωτοπορίας ή έστω ένα σύγγραμμα ιδεολογικού προσανατολισμού, μια τέτοια ταινία έχει θετική συμβολή. Με απλά λόγια, είναι άδικο να περιμένουμε από ένα φιλμ να αποτελέσει το κομμουνιστικό μανιφέστο του 21ου αιώνα. Από κει και πέρα όλοι αυτοί που έχουμε συνειδητοποιήσει πέντε παραπάνω πραγματάκια μπορούμε και οφείλουμε να μιλήσουμε στους υπόλοιπους με αφορμή αυτήν την ταινία για όλα τα παραπάνω που αναφέρεις. Θέλω να πω ότι η ταινία μας δίνει μια αφορμή για συζήτηση και δημόσιο διάλογο.
    Θεωρώ ότι η ανάλυση που κάνεις επικαλούμενος τον Μάο και τον Λένιν είναι ρηχή, καθώς η επίκληση τσιτάτων και αποσπασματικών παραγράφων από τακτικές που ακολουθήθηκαν μετά από «συγκεκριμένη ανάλυση, σε συγκεκριμένες συνθήκες» δεν ευσταθεί παντού και πάντα. Επιπλέον θα επαναλάβω ότι αν περίμενες από μια ταινία να περιγράψει όλη την εξέλιξη μιας πιθανής επαναστατικής διαδικασίας, τη στιγμή μάλιστα που αυτό δεν είναι ικανοί να το περιγράψουν -ακόμα- σύγχρονοι φιλόσοφοι, ε συγγνώμη, αλλά πολλά περιμένεις.
    Όσον αφορά τον από μηχανής θεό που επικαλείσαι ότι λύνει το πρόβλημα δεν είναι ακριβώς έτσι. Ουσιαστικά, κανένας θεός δεν παρεμβαίνει, αλλά τα ίδια τα ζώα “επαναστατούν” ενάντια σε αυτούς που αντιλαμβάνονται ότι θα καταστρέψουν το φυσικό τους περιβάλλον. Με μια πρώτη ματιά φαίνεται πράγματι ότι η ταινία εννοεί ότι η σωτηρία – τιμωρία θα έρθει από την ίδια τη φύση (και όχι μεταφυσικά όπως ισχυρίζεσαι). Όμως αν παρακολουθήσουμε το σκεπτικό της ταινίας πιο προσεκτικά θα δούμε ότι παρουσιάζει τους αυτόχθονες σε απόλυτη αρμονία και δέσιμο με τη φύση προσδίδοντάς της μια «συνείδηση». Ουσιαστικά δηλαδή ο σκηνοθέτης – σεναριογράφος υπονοεί ότι αν η ανθρωπότητα συνεχίσει με την ίδια τακτική ή ίδια η φύση θα την τιμωρήσει. Που βλέπεις αναλήθεια σε αυτό; Δεν είναι γεγονός ότι οι πάγοι λιώνουν, το κλίμα αλλάζει, γεννιούνται νέες αρρώστιες κλπ; Τελικά η ταινία λέει ότι η φύση θα αποβάλλει αυτούς που τη βιάζουν στο βωμό του καπιταλιστικού κέρδους και οι μόνοι που έχουν πιθανότητα να επιβιώσουν είναι όσοι εναρμονιστούν πλήρως μαζί της. Δεν βλέπω κάποιο λογικό ατόπημα εδώ.
    Εξάλλου, αν η ταινία ήθελε να είναι ιστορικά ακριβής και πιο κυνική θα έπρεπε να δείξει ότι οι ΝΑΒΙ τελικά υποκύπτουν στους τεχνολογικά ανώτερους ανθρώπους, όσο αποφασισμένοι και συνειδητοποιημένοι και να ήταν. Θα ήταν καλύτερο αυτό;
    Τελικά, θα συμφωνήσω με το συμπέρασμα ότι τα + του AVATAR υπερτερούν των -. Ας μην είμαστε πλεονέκτες: τι περισσότερο θα μπορούσε να περιμένει κανείς από μια χολιγουντιανή ταινία; Μπορεί το AVATAR να μην είναι ακριβώς το Ποτέμκιν της επιστημονικής φαντασίας, μπορεί όπως προανέφερα να μην είναι το κομμ. μανιφέστο του 21ου αιώνα, αλλά μαζί με το V for Vendetta αποτελούν προπλάσματα ριζοσπαστικής σκέψης στο σύγχρονο κινηματοφγράφο.
    Πάντως όπως και να χει είναι πολύ ευχάριστο που γίνονται τέτοιοι διάλογοι στο διαδίκτυο…

  7. Ο/Η aformi λέει:

    Με καλύπτει πλήρως το σχόλιο σου φίλε 3dio.
    Άγγελος Κ

  8. Ο/Η Δημήτρης Α λέει:

    Ολίγες επισημάνσεις: κανείς δεν περιμένει από μια ταινία να γίνει… επαναστατικό μανιφέστο, αλλά κι όσοι προβληματισμοί περνάνε (έστω και μέσα απ΄τη φόρμα του παραμυθιού), καλό κάνουν. Να θυμίσω μήπως τις ειρωνείες ελλήνων κριτικών όταν κυκλοφόρησε το Vendetta (του τύπου «τώρα οι μάζες θα δουν την ταινία και θα εξεγερθούν»); Δεν γέμισε η Αθήνα στένσιλ με τη μάσκα και το μότο «Remember’remember the 6th of December», το Δεκέμβρη του ’08; Μικρά, ταπεινά κι αστεία σποράκια, κάποτε βγάζουν τρομερά φυτά..
    Ναι, ο ήρωας ερωτεύεται (εκνευριστικά προβλέψιμα) τη πριγκίπισσα (του παραμυθιού;), ναι, η «αρμονία των ιθαγενών με τη φύση» φαντάζει τουλάχιστον αφελής, κλπ, κλπ (για να μη μιλήσω για την φωσφοριζέ αισθητική της ταινίας), τα δραματουργικά κλισέ θριαμβεύουν, ΟΜΩΣ, ακόμα και σαν αντανάκλαση του κλίματος δυσανεξίας της εποχής απέναντι στην καπιταλιστική/ιμπεριαλιστική εξαχρείωση, η ταινία έχει την (κοινωνιολογική-πολιτική κυρίως)αξία της.

  9. Ο/Η jenny λέει:

    στην παρέα άρεσε πάντως η ταινία

Αφήστε μήνυμα