Μια πρώτη αποτίμηση των ευρωεκλογών



…ήρθε η ώρα να κάνουμε και εμείς, ως blog, κάποιες πρώτες σκέψεις για τις ευρωεκλογές.

Αρχικά κάποιες σκέψεις που αφορούν το γεγονός ότι η Ελλάδα έφτασε το μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο αποχής από τις ευρωεκλογές. Η αρχική παρατήρηση είναι ότι… τίποτα το μυστηριώδες. Η αποχή αποτελεί πανευρωπαϊκό αποτέλεσμα της αντιδημοκρατικής λειτουργίας της Ε.Ε. Στην πραγματικότητα οι ευρωβουλευτές έχουν ελάχιστη δυνατότητα να επηρεάσουν την πολιτική της Ε.Ε. σε οποιοδήποτε τομέα. Στην Ε.Ε. τα αποφασιστικά όργανα αποτελούν τα διάφορα Συμβούλια των Υπουργών των χωρών μελών και το πιο αποφασιστικό είναι η σύνοδος κορυφής των ηγετών της Ε.Ε (το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο). Οι κρίσιμες αποφάσεις σε αυτά τα όργανα παίρνονται με ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα ψήφων ανάλογα τον πληθυσμό και την οικονομική και πολιτική ισχύ της κάθε χώρας, τόσο πολύπλοκο που χρειάζονται ειδικοί απλά και μόνο για να το ερμηνεύσουν! Το ευρωκοινοβούλιο έχει πολύ περιορισμένες αρμοδιότητες εκ των πραγμάτων. Οι ευρωβουλευτές είναι κάτι σαν… αργόμισθοι ή, αν θέλετε, γλάστρες. Το τελικό αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η απάθεια των Ευρωπαίων πολιτών απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς τους οποίους ελάχιστα κατανοούν. Κοντά σ’ αυτά θα πρέπει να προστεθεί ότι τα πλέον αποφασιστικά όργανα της Ε.Ε. (που δεν είναι βέβαια το ευρωκοινοβούλιο, αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ecofin, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) είναι από τη δημιουργία της Ε.Ε. προπύργια των πιο σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών (στην πραγματικότητα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι πιο σκληρά νεοφιλελεύθεροι από την κυβέρνηση των ΗΠΑ). Να λοιπόν γιατί το μείγμα αυτό σπέρνει την απάθεια σε σχέση με τους θεσμούς και τις διαδικασίες της Ε.Ε., ενώ επιπλέον, αυξάνει τα αντι-Ε.Ε. αισθήματα τόσο προς τα δεξιά όσο και προς τα αριστερά.

Ωστόσο για τις εκλογές στην Ελλάδα η αποχή είχε κάποια πιο ειδικά χαρακτηριστικά. Αυτό που προκύπτει από τις αναλύσεις των εταιρειών δημοσκοπήσεων, είναι ότι το πρωτοφανές για την Ελλάδα υψηλό ποσοστό αποχής προήλθε από «διαρροές» που είχαν σχεδόν όλα τα κόμματα. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες ενδιαφέρουσες επισημάνσεις, όσον αφορά στους λόγους που επικαλέστηκαν για την επιλογή τους να απέχουν, όσοι ρωτήθηκαν σε τελευταίες δημοσκοπήσεις. Από αυτά τα στοιχεία προκύπτει ότι αυτοί που στις προηγούμενες εκλογές είχαν ψηφίσει ΝΔ, δεν επικαλούνταν κάποιο λόγο πολιτικής διαφωνίας ή διαμαρτυρίας για να δικαιολογήσουν την στάση αποχής που κράτησαν σ’ αυτές τις εκλογές. Αντίθετα η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και των κομμάτων της αριστεράς που σ’ αυτές της εκλογές απείχαν,  δικαιολογούσαν την επιλογή τους επικαλούμενοι πολιτικές διαφωνίες με το κόμμα που είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογές. Και μ’ αυτή την έννοια, η αποχή αποτέλεσε συνειδητή πολιτική επιλογή και στάση με αριστερά κριτήρια, τουλάχιστον για ένα τμήμα των πρώην ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και της αριστεράς.

Υπάρχει όμως και ένα τμήμα της κοινωνίας που απείχε από τις εκλογές, αλλά οι λόγοι που δικαιολογούν την επιλογή του δεν καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις. Ίσως όμως πρόκειται για το πιο πολιτικό κομμάτι της αποχής. Είναι αυτό που συνήθως προσδιορίζεται με τον όρο «νέα ριζοσπαστικοποίηση», οι χιλιάδες νέοι, όσοι και όσες πολιτικοποιήθηκαν μαζικά την περίοδο του φοιτητικού κινήματος και κυρίως της εξέγερσης του Δεκέμβρη και που κανένα κόμμα της αριστεράς (ούτε της αντικαπιταλιστικής αριστεράς) δεν μπόρεσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Η στάση της αποχής από τις εκλογές ήταν απόλυτα συνειδητή πολιτική επιλογή γι’ αυτόν τον κόσμο, που προέκυψε μάλιστα με όρους συλλογικής διαμόρφωσης και παραγωγής πολιτικών θέσεων. Τα χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής τοποθέτησης απέναντι στις εκλογές, είναι η απόρριψη των πολιτικών μηχανισμών και διαδικασιών, που κατά τη γνώμη αυτού του κομματιού απονεκρώνουν τα κοινωνικά κινήματα (και κυρίως την εξέγερση του Δεκέμβρη) ενσωματώνοντάς τα στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.

Μπορεί να θεωρούμε ανώριμη πολιτικά και αριστερίστικη αυτή τη λογική (και υπό μια οπτική μπορεί και να είναι) όμως θα ήταν λάθος να παραβλέψουμε ότι, έστω και με αυτά τα χαρακτηριστικά, αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή ένα μαζικό και δυναμικό ρεύμα μέσα στη νεολαία, έτοιμο να συγκρουστεί με τον καπιταλισμό.

Οι ευρωεκλογές έχουν γίνει ωστόσο ένας τρόπος έκφρασης της δυσαρέσκειας των πολιτών απέναντι στις εθνικές τους κυβερνήσεις (και δευτερευόντως, ασφαλώς και στην Ε.Ε.). Όσον αφορά την Ελλάδα τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχουν και θετικά σημεία. Ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες η Δεξιά και η ακροδεξιά αύξησαν τα ποσοστά τους (κυρίως η ακροδεξιά) στην Ελλάδα αυτό που λέμε ευρύτερη κεντροαριστερά εξακολουθεί να αποτελεί την πλειοψηφία. ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ και Οικολόγοι έχουν την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος. Η κυβέρνηση της ΝΔ καταποντίστηκε εκλογικά χάνοντας γύρω στο 10% της δύναμής της τόσο σε σχέση με τις βουλευτικές του 2007 όσο και με τις ευρωεκλογές του 2004. Το κόμμα του Καρατζαφέρη, το ΛΑΟΣ, αύξησε τη δύναμή του  (από γύρω στο 4% σε 7,15%) αλλά αυτό έγινε σε βάρος της ΝΔ, δηλαδή δεν προσκόμισε κέρδη εκτός των παραδοσιακών ψηφοφόρων της δεξιάς. Τα παραπάνω κατά τη γνώμη μας είναι θετικά: άλλο να έχεις να αντιμετωπίσεις μια (μελλοντική) κυβέρνηση Κεντροαριστεράς και άλλο να έχεις μια κυβέρνηση Δεξιάς-ακροδεξιάς.

Ωστόσο, τη θετική αυτή πλευρά των πραγμάτων δεν θα πρέπει κανείς να την πάρει με “λογιστικό” τρόπο. Το εκλογικό αποτέλεσμα ως εκλογικό σκορ και μόνο. Η ΝΔ δεν συνετρίβη εκλογικά, έχει 4,4 διαφορά από το ΠΑΣΟΚ την οποία η ίδια εκτιμά ως αντιστρέψιμη. Παρά τις διαφοροποιήσεις Καραμανλή, πολλά πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος βλέπουν θετικά μια συνεργασία με το ΛΑΟΣ. Οι πρώτες δηλώσεις Καραμανλή και στελεχών της ΝΔ δείχνουν ότι εκτιμούν ότι έχασαν εκλογικά από τα δεξιά τους και επομένως συνάγουν ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν μια πιο σκληρή δεξιά πολιτική, ειδικότερα σε θέματα μετανάστευσης και δημόσιας τάξης (ποινικοποίηση των “κουκουλοφόρων”). Φυσικά και δεν θα παραμείνουν μόνο σε αυτά. Ήδη ο Καραμανλής δηλώνει ότι πρέπει να προχωρήσουν “οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις” εννοώντας εμβάθυνση των νεοφιλελεύθερων επιθέσεων ενάντια στους εργαζόμενους (“ελαστικές” σχέσεις εργασίας, νέες ιδιωτικοποιήσεις).

Σε μια πιο δεξιά μετατόπιση του πολιτικού σκηνικού βοηθά και το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ έχει και αυτό μετατοπιστεί προς τα δεξιά χαϊδεύοντας τα φωβιστικά αντανακλαστικά κομματιών της ελληνικής κοινωνίας (πέρα από το γεγονός ότι εδώ και πολλά χρόνια έχει ασπαστεί το νεοφιλελευθερισμό) . Χαρακτηριστικές προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν οι συνεχείς δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου περί “λαθρομεταναστών”, θέλοντας και αυτός να αποσπάσει ψήφους από τα μικροαστικά εκείνα στρώματα στα οποία οι μετανάστες αντιμετωπίζονται “ως πρόβλημα”. Επιπλέον, η ακροδεξιά βγήκε ενισχυμένη από αυτές τις εκλογές, και επομένως την επόμενη περίοδο θα τη δούμε να εμφανίζεται με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στις γειτονίες, με σωματεία “αγανακτισμένων πολιτών”. Θα έχουμε έξαρση των φασιστικών επιθέσεων (τραμπουκισμοί-δολοφονικές επιθέσεις σε μετανάστες) και ασφαλώς επιθέσεις σε αριστερές οργανώσεις.

Το ζητούμενο λοιπόν είναι ποιες θα είναι εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που θα σταθούν απέναντι στη δεξιά μετατόπιση που θα επιχειρήσουν ΝΔ και ΛΑΟΣ. Και εδώ τα πράγματα δεν είναι και τόσο αισιόδοξα.

Το ΚΚΕ διατήρησε την τρίτη θέση στο κοινοβούλιο αλλά δύσκολα θα το έλεγε κανείς αυτό ιδιαιτέρως θετικό. Η ψήφος στο ΚΚΕ τα τελευταία χρόνια είναι μια μάλλον συντηρητική ψήφος. Είναι το κόμμα που διασπά το εργατικό κίνημα αρνούμενο να συμπράξει με οποιονδήποτε άλλον πέραν του… εαυτού του. Στους κοινωνικούς αγώνες το κόμμα αυτό ήταν απών: στους αγώνες ενάντια στα αντιασφαλιστικά νομοσχέδια της κυβέρνησης, τις καταλήψεις στα Πανεπιστήμια και φυσικά από τα γεγονότα του Δεκέμβρη, το ΚΚΕ έλαμψε όχι μόνο διά της απουσίας του, αλλά δεν δίστασε να σαμποτάρει το κίνημα, ήρθε σε σύγκρουση μαζί του. Έτσι εξηγείται ότι το ποσοστό του κόμματος σε αυτές τις ευρωεκλογές ήταν μειωμένο κατά 1,1% σε σχέση με αυτές του 2004. Περίπου 150.000 ψηφοφόροι του ΚΚΕ απείχαν από την εκλογική διαδικασία και αυτό δεν μπορεί παρά να είναι ένα είδος προειδοποίησης προς το κόμμα…

Το ΚΚΕ έχει ως ύψιστο στόχο του την αυτοσυντήρηση του και μάλλον θα χάρηκε που το ΛΑΟΣ πέρασε τον ΣΥΡΙΖΑ, μιας και αυτό του διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στην αριστερά. Ακόμα και αν το ΛΑΟΣ του πάρει κάποια στιγμή την τρίτη θέση στη βουλή το ΚΚΕ θα παραμείνει ευχαριστημένο, φτάνει να είναι μπροστά από τον Συνασπισμό. Επομένως είναι το τελευταίο κόμμα που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τη διαφαινόμενη δεξιά επίθεση στους εργαζόμενους: το πολύ-πολύ να κάνει καμιά πριβέ πορεία (members only) οπαδών του σε κάποια σοκάκια της Αθήνας…

Ο μεγάλος χαμένος των εκλογών ήταν φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Το εκλογικό του ποσοστό βρέθηκε κάτω από αυτό των βουλευτικών του 2007. Ήδη στο εσωτερικό του έχουν βγει τα μαχαίρια. Η “ανανεωτική” πτέρυγα κατηγορεί “τους αριστεριστές” του ΡΙΖΑ. Κατά τη γνώμη μας αδίκως: σ’ όλο αυτό το διάστημα οι οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαν… να μην υπήρχαν! Πουθενά, ανοιχτά και συγκεκριμένα, δεν έδειξαν που ακριβώς διαφοροποιούνταν από τον ΣΥΝ. Σε κάποια άρθρα τους στις εφημερίδες τους, ίσως το έκαναν. Αποσπασματικά σε κάποιους κοινωνικούς αγώνες (πχ παλιό εφετείο) επίσης. Κεντρικά ωστόσο, ποτέ δεν άρθρωσαν μια διαφορετική εναλλακτική πρόταση. Ποτέ δεν κατόρθωσαν να αρθρώσουν όλοι μαζί (γιατί καθένας ξεχωριστά δεν θα μπορούσαν έτσι και αλλιώς) ένα ορατό, ξεχωριστό ρεύμα μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Γενικά ο ΣΥΡΙΖΑ πληρώνει την αμφιθυμία του. Προσπαθούσε να είναι ταυτόχρονα και με το κίνημα και με τους γραφειοκράτες, και με τους αγώνες και με τις κοινοβουλευτικές μανούβρες. Με τους αγώνες των εργαζομένων για το ασφαλιστικό, αλλά την κρίσιμη στιγμή πρόταση όχι για συνέχιση των απεργιών, αλλά πρόταση του Αλαβάνου για… δημοψήφισμα! Ναι στους αγώνες στα λόγια, αλλά την Πρωτομαγιά μαζί με την ΠΑΣΚΕ συμφώνησε να μην γίνει η παραδοσιακή πορεία αλλά… συναυλία στην Κλαυθμώνος. Μαζί με τους μετανάστες, αλλά στην υπεράσπιση της κατάληψης του παλιού εφετείου από μετανάστες ο επίσημος ΣΥΡΙΖΑ απείχε, από το φόβο μην ταυτιστεί με “τους εξτρεμιστές”.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ κρατούσε συνεπή αριστερή στάση θα έπαιρνε… 18% (που του έδιναν, πριν κάποιους μήνες, οι δημοσκοπήσεις). Σημαίνουν ωστόσο ότι η αμφιθυμία οδήγησε το ΣΥΡΙΖΑ στο να χάνει ταυτόχρονα και από τα δεξιά και από τα αριστερά, μη μπορώντας να αναπληρώσει τις απώλειες (από που άλλωστε; Το ΠΑΣΟΚ μπορεί και αναπληρώνει απώλειες από τα αριστερά του από το κέντρο, το ΠΑΣΟΚ όμως δεν είναι αριστερά). Έχανε λοιπόν και από τα αριστερά (γιατί δεν ήταν συνεπής) έχανε και από τα δεξιά (γιατί δεν δήλωνε ότι θα συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ σε μια μελλοντική κυβέρνηση κεντροαριστεράς).

Κατά τη γνώμη μας τα χειρότερα είναι μπροστά για τον ΣΥΡΙΖΑ. Η εκλογική επιτυχία των οικολόγων (που δηλώνουν ότι θα συνεργαστούν σε κεντροαριστερά σενάρια) θα αυξήσει την πίεση για δεξιά προσαρμογή της ηγεσίας του. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε ποια θα είναι η αντίδραση των οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς του ΡΙΖΑ.

Στις ευρωεκλογές κατέβηκε και το σχήμα οργανώσεων της επαναστατικής αριστεράς ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Κατόρθωσε να πάρει (στο περίπου) όσες ψήφους είχαν συγκεντρώσει στις βουλευτικές του 2007 τα δυο προηγούμενα σχήματα της επαναστατικής αριστεράς, ΕΝΑΝΤΙΑ και ΜΕΡΑ. Το ποσοστό είναι πολύ μικρό για να μιλάμε για οποιαδήποτε επιτυχία (0,43%). Το σχήμα στην πραγματικότητα δεν κατόρθωσε να πείσει ούτε καν όλη την εξωκοινοβουλευτική αριστερά (το Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα [ΕΕΚ Τροτσκιστές] πήρε 6,048 ψήφους, οι οποίοι ήσαν πρώην ψηφοφόροι του ΕΝΑΝΤΙΑ).

Χειρότερα το σχήμα βρέθηκε να του γίνεται κριτική… από τα αριστερά! Το κατηγόρησαν για ευκαιριακή συσπείρωση με στόχο τις εκλογές, χωρίς αρχές. Το μέγα ζητούμενο για τους αγωνιστές και τις οργανώσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι να διαψεύσουν τις κατηγορίες. Είτε η  ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα μετατραπεί σε μια πραγματική συσπείρωση αγωνιστών της επαναστατικής αριστεράς, οργανωμένων σε οργανώσεις και ανένταχτων, που δημοκρατικά και συλλογικά θα δρουν και θα έχουν συνεχή παρουσία στη γειτονιά και στους κοινωνικούς αγώνες, είτε θα εξαφανιστεί για να εμφανιστεί και πάλι (με το ίδιο ή άλλο όνομα) λίγο πριν τις επόμενες εκλογές. Στην τελευταία περίπτωση θα έχει ξοδέψει τα τελευταία απομεινάρια αξιοπιστίας του χώρου…

Άγγελος Κ

Category: Χωρίς κατηγορία