Η ιστοσελίδα iskra.gr διοργάνωσε την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου εκδήλωση με θέμα «Στάση πληρωμών στο χρέος, έξοδος από το ευρώ» (η προσθήκη «και την Ε.Ε.» της δημοσίευσης είναι δική μου, όχι των διοργανωτών).

Ομιλητές ήσαν οι Χρήστος Κατσούλας, Στέλεχος της ΚΟΕ, Άγγελος Χάγιος, περιφερειακός σύμβουλος Αττικής, στέλεχος ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Στάθης Κουβελάκης, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως είναι φανερό από τους ομιλητές, στη συζήτηση εκφράστηκαν οι απόψεις από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων της Αριστεράς γεγονός που καθιστά την παρακολούθηση των ομιλιών εξαιρετικά ενδιαφέρουσα (τις παραθέτουμε όλες στο τέλος αυτής της δημοσίευσης). Αναπόφευκτα, λόγω του εύρους των πολιτικών δυνάμεων που εκφράστηκαν υπήρχαν διαφοροποιήσεις όσον αφορά το ζήτημα των πολιτικών καθηκόντων της Αριστεράς στην παρούσα φάση. Επειδή από αυτό το σάιτ έχουμε ασχοληθεί επανειλημμένα με τα ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ευρώ, θα προχωρήσω σε μια κριτική παρουσίαση των απόψεων που ακούστηκαν στην εκδήλωση.

Όπως ήταν αναμενόμενο σε μια τέτοια συζήτηση (με δεδομένους τους ιδεολογικούς συσχετισμούς στην ελληνική Αριστερά) από το σύνολο των ομιλητών τέθηκε το ζήτημα της λεγόμενης «εθνικής ανεξαρτησίας». Υποστηρίχθηκε δηλαδή ότι μετά την επιβολή του μνημονίου και των ελέγχων από την τρόικα υπάρχει ζήτημα απώλειας της «εθνικής ανεξαρτησίας» της Ελλάδας. Ωστόσο, υπήρξε σαφής διάκριση μεταξύ των ομιλητών στο πόσο εμφατικά, κεντρικά, τέθηκε αυτό το ζήτημα και πολύ περισσότερο στην ταξική διάσταση του ζητήματος. Επίσης υπήρξε διάκριση μεταξύ των ομιλητών ως προς το θέμα της ενότητας της Αριστεράς -με ποιόν τρόπο θα επιτευχθεί αυτή η ενότητα, σε ποια βάση και με ποιο τίμημα.

Κατά την άποψή μου, ο εκπρόσωπος της ΚΟΕ, Χρήστος Κατσούλας εξέφρασε με μια (πραγματικά!) ζηλευτή καθαρότητα τη γνωστή παθογένεια ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής Αριστεράς. Δηλαδή, την υποταγή της ταξικής ανάλυσης στις εθνικές προτεραιότητες. Ολόκληρη η ανάλυσή του ήταν μια θεωρητική νεκρανάσταση μοτίβων του «σοβιετικού μαρξισμού» της εποχής της απόλυτης κυριαρχίας του σταλινισμού. «Εθνική ανεξαρτησία», «αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη» είναι τα κεντρικά πολιτικά θέματα για τον εκπρόσωπο της ΚΟΕ –κοινώς, το πρόγραμμα του ζαχαριαδικού ΚΚΕ…

Σε όλη την ομιλία του εκπροσώπου της ΚΟΕ δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας, απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε ταξική ανάλυση. Οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί είναι ενδεικτικές:

Δεν υφίσταται ελληνικός καπιταλισμός αλλά «η χώρα μας», η «εθνική αξιοπρέπεια», η «[εθνική] παραγωγική ανασυγκρότηση». Στην ομιλία του μας διαβεβαιώνει ότι επειδή «απειλείται η ίδια η υπόσταση της χώρας [sic!]», το «ταξικό διαπλέκεται με το εθνικό» μιας και η «εθνική αξιοπρέπεια [sic!] συμβαδίζει με την κοινωνική επιβίωση και χειραφέτηση». Οι Έλληνες (ως εθνικότητα) εμπλέκονται σ’ έναν «αντικατοχικό αγώνα», ενάντια στο «Γερμανό ηγεμόνα» (οι Γερμανοί επίσης ως εθνότητα), ενάντια στη μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε «γερμανική αυτοκρατορία».

 

Ε.Ε. και «εθνική ανεξαρτησία»

Από αυτό εδώ το σάιτ έχουμε επανειλημμένα επιχειρηματολογήσει ενάντια στις «εθνικές αυταπάτες» της ελληνικής Αριστεράς. Η Ελλάδα δεν βρίσκεται υπό κατοχή. Η «χώρα» (sic!) δεν έχει υποστεί στρατιωτική εισβολή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποτελεί ενιαίο υπερκράτος για να μπορεί να θέσει κάποιο άλλο κράτος-μέλος της υπό κατοχή. Η Ε.Ε. είναι ένωση κυρίαρχων, ανεξάρτητων κρατών, που λειτουργεί υπό το κράτος επίφοβων διακρατικών συμφωνιών και ισορροπιών. Σήμερα υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης υπάρχουν σχέδια (πολλαπλά και αντικρουόμενα) για μια πιο συγκεντρωτική λειτουργία. Αλλά ακριβώς επειδή δεν υφίσταται στην Ε.Ε. μία σαφής ηγεμονική δύναμη καθιστά αυτά τα σχέδια… «σχέδια επί χάρτου» και εξ’ αυτού του λόγου η Ε.Ε. κινδυνεύει είτε να διαλυθεί στα εξ’ ων συνετέθη είτε να αλλάξει σε κάτι εντελώς διαφορετικό από τη σημερινή μορφή (διάσπαση σε δυο Ε.Ε., μια του «βορρά» και μια του «νότου», δυο ευρώ, και πολλά άλλα σενάρια που συζητούνται αυτή την περίοδο). Ακόμα και ο (πάλαι ποτέ κραταιός) γαλλογερμανικός άξονας σήμερα τρίζει συμβάλλοντας στην αβεβαιότητα για το μέλλον του ευρώ και της Ε.Ε..

Η άποψη ότι η Ε.Ε. μετατρέπεται σε «γερμανική αυτοκρατορία» πάσχει από πρωτόγονο οικονομισμό. Υποθέτει ότι η κυρίαρχη οικονομικά θέση μιας χώρας μετατρέπεται αυτομάτως σε πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική κυριαρχία. Η Γερμανία σήμερα είναι στρατιωτικός νάνος συγκρινόμενη με τη Γαλλία ή τη Βρετανία. Όποιος θεωρεί ότι η γερμανική άρχουσα τάξη (ας μιλήσουμε επιτέλους ταξικά!) μπορεί απλά και μόνο επειδή κατέχει τη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης να επιβληθεί τέτοιων ανταγωνιστών βρίσκεται εκτός κάθε πραγματικότητας.

Το οικονομικό μέγεθος της Γερμανίας είναι μικρό για αυτοκρατορικές επιδιώξεις. Η γερμανική οικονομία είναι μόλις το 1/5 της οικονομίας της Ε.Ε. ενώ οι οικονομίες Βρετανίας και Γαλλίας βρίσκονται σε όχι και τόσο μεγάλη απόσταση. Το ΑΕΠ εκφρασμένο σε δισεκατομμύρια δολάρια το 2010 ήταν:

Γερμανία 2909,7.

Μεγάλη Βρετανία 2186,0.

Γαλλία 2121,7.

Από τη σημερινή κρίση πλήττεται πλέον και η ίδια η Γερμανία. Το δημόσιο χρέος είναι στο 83,6% του ΑΕΠ πολύ υψηλότερο από το όριο του 60 % του ΑΕΠ που προβλέπει η συνθήκη του Μαάστριχτ. Η οικονομική της ανάπτυξη επιβραδύνεται ενώ προβλέπεται ουσιαστική στασιμότητα για το 2012 (0,9%).[1] Στα άλλοτε θεωρούμενα «ασφαλή καταφύγια» γερμανικά ομόλογα ανεβαίνουν διαρκώς τα επιτόκια ενώ οι «διεθνείς επενδυτές» τα αντιμετωπίζουν με αυξανόμενη δυσπιστία.[2] Η γερμανική άρχουσα τάξη αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να μπει σε μια αναζήτηση συμβιβασμών με τους «εταίρους» της, δηλαδή τη λυκοφιλία των αρχουσών τάξεων της Ε.Ε.. Ποια θα είναι η μορφή μιας νέας (αν ποτέ υπάρξει…) πιο συγκεντρωτικής Ε.Ε., πόσο «μαλακό» ή «σκληρό» θα είναι το ευρώ, αν θα εκδοθούν ευρωομόλογα και ποια μορφή θα έχουν, αυτά είναι τα επίδικα για τις άρχουσες τάξεις της Ε.Ε. και καμιά άρχουσα τάξη οποιασδήποτε χώρας δεν έχει τη δύναμη να επιβάλλει μονομερώς τη θέλησή της επί των υπολοίπων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που η Ε.Ε. σήμερα παρουσιάζει την εικόνα μιας καταρρέουσας λυκοφιλίας.

Εκφράζοντας τις θέσεις της ΚΟΕ, ο Χρήστος Κατσούλας παραμένει προσκολλημένος στις «αναλύσεις» του ΚΚΕ της δεκαετίας του 1930, επιτίθεται στην ομιλία του σε ένα «μεγάλο μέρος της Αριστεράς» που υποστηρίζει ότι υπάρχει ελληνικός ιμπεριαλισμός και θεωρεί αυτές τις απόψεις «κοσμοπολιτισμό».

Η αλήθεια βέβαια είναι… κάπως διαφορετική.

Η ελληνική άρχουσα τάξη, οι Έλληνες καπιταλιστές (ναι, υπάρχει ελληνικός καπιταλισμός παρά τις αμφιβολίες της ΚΟΕ!) εισήλθαν στην Ε.Ε. για τα δικά τους εθνικά συμφέροντα, δηλαδή τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους. Η σημερινή κρίση δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός ότι μέχρι σήμερα αυτό τους βγήκε σε καλό: η είσοδος στην Ε.Ε. και το ευρώ επέβαλλε νεοφιλελεύθερες πολιτικές που αύξησαν την κερδοφορία των Ελλήνων καπιταλιστών. Με «διαβατήριο» την Ε.Ε. και το ευρώ επεκτάθηκαν στα Βαλκάνια και τον αραβικό κόσμο. Διευκολύνθηκε (και διευκολύνεται) η ιδεολογική αστική κυριαρχία στο «όραμα» της εισόδου (και παραμονής) στην Ε.Ε. και το ευρώ. [3]

Σήμερα, παρά την κρίση, η ελληνική άρχουσα τάξη επιμένει για εθνικούς λόγους (δηλαδή υπερασπίζοντας τα δικά της αυτόνομα συμφέροντα) στην παραμονή στην Ε.Ε. και το ευρώ. Όπως άλλωστε επιμένουν και οι Ιταλοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Ιρλανδοί καπιταλιστές -εκτός εάν η ΚΟΕ θεωρεί (και αυτούς) ξεπουλημένους στους… Γερμανούς! Πολλοί εθνοπροδότες μαζεύτηκαν τελικά…

 

Εθνική ανεξαρτησία

και αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη

Αλλά εκεί που γίνεται ξεκάθαρο ότι κάποιες πολιτικές δυνάμεις επιδιώκουν να γυρίσουν την Αριστερά ιδεολογικά δεκαετίες πίσω στο σταλινικό παρελθόν είναι όταν επιχειρηματολογούν υπέρ της «αυτοδύναμης οικονομικής ανασυγκρότησης της χώρας». Σε αντίθεση με την επιχειρηματολογία του εκπροσώπου της ΚΟΕ ότι δήθεν η «[εθνική] παραγωγική ανασυγκρότηση» συμβαδίζει με την «κοινωνική επιβίωση και χειραφέτηση» η ιστορική εμπειρία άλλα έχει να επιδείξει.

Η λογική της «αυτοδύναμης» οικονομικής ανάπτυξης ήταν η λογική των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» (στην πραγματικότητα, των χωρών του κρατικού καπιταλισμού). Ήσαν χώρες (δηλαδή ταξικοί, καπιταλιστικοί κοινωνικοί σχηματισμοί) που επεχείρησαν να καλύψουν την απόσταση που τις χώριζε από τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες με διαδικασίες εσωτερικής συσσώρευσης. Το αποτέλεσμα ήταν από την αρχή καταστροφικό για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Το τίμημα για τους εργαζόμενους ήταν άθλιοι μισθοί και χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Και όχι μόνο. Το αποτέλεσμα ήταν απεχθείς δικτατορίες: απαγόρευση των ελεύθερων συνδικάτων, εξαντλητικά ωράρια και βάρβαρες συνθήκες εργασίας, κρατική βία και καταστολή.

Ο καπιταλισμός είναι ένα διεθνές οικονομικό σύστημα που εμπλέκει όλες τις χώρες, όχι μόνο στην ανταλλαγή προϊόντων, αλλά και τεχνολογίας, παραγωγικών μεθόδων, κεφαλαίων (και αυτό συνέβαινε από την αρχή του καπιταλισμού και όχι μόνο σήμερα με τη λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση»). Ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να πάει πιο πίσω από τον καπιταλισμό, θα είναι και αυτός ένα οικουμενικό, παγκόσμιο σύστημα. Για το λόγο αυτό, τόσο για τον Μαρξ όσο και για τον Λένιν, δεν υπήρχε η δυνατότητα «σοσιαλισμού σε μια και μόνη χώρα» αλλά ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός αφορούσε όλο τον πλανήτη, και σε μια πρώτη φάση, τουλάχιστον έναν ορισμένο αριθμό χωρών, κυρίως οικονομικά αναπτυγμένων. Για τον Λένιν η ρώσικη επανάσταση θα ήταν η αρχή μιας πανευρωπαϊκής επανάστασης.

Η σταλινική αντεπανάσταση οδήγησε σε θεωρίες «σοσιαλισμού σε μια χώρα», λογικές «αυτοδύναμης οικονομική ανάπτυξης» που δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθούν παρά μονάχα με το ξεζούμισμα της εργατικής τάξης και της αφαίρεσης κάθε εργατικού δικαιώματος.

Η ΚΟΕ είναι οργάνωση που προέρχεται από το μαοϊκό χώρο. Ας δούμε λοιπόν που οδήγησε η αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη το κρατικοκαπιταλιστικό καθεστώς του Μάο.

Χαρακτηριστικό της θέσης των εργατών στην Κίνα του Μάο είναι οι Κανόνες Πειθαρχίας για τις επιχειρήσεις που εγκρίθηκαν το 1953. Κανόνες που έπρεπε να επιβάλλουν τα επίσημα συνδικάτα! Σύμφωνα με το άρθρο 17 «η καθυστερημένη άφιξη ή η πρόωρη αναχώρηση χωρίς αιτία, η άσκοπη περιφορά, η μη εργασία κατά την διά­ρκεια των εργάσιμων ωρών τιμωρείται με την ανάλογη ποινή ή την απόλυση». Οι Κινεζικές ε­φημερίδες ήταν γεμάτες από προπαγανδιστικά ρεπορτάζ ερ­γατών που δούλευαν 24 (!) ώρες ή περισσότερο. Ένας «ήρωας» εργάτης των σιδηροδρόμων γράφτηκε ότι εργαζόταν για 39 ώρες συνεχώς!!

Αν η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης ήταν το ένα χαρα­κτηριστικό του καθεστώτος το άλλο ήταν η έλλειψη ακόμα και στοιχειωδών δημοκρατικών θεσμών.

Ενώ το μαοϊκό καθεστώς ήταν στην εξουσία από το 1949, μόλις τον Μάρτη του 1953 το καθεστώς αποφάσισε να ιδρύσει το Εθνικό Λαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΛΚ). Όμως το ΕΛΚ ποτέ δεν άσκησε πραγματική εξουσία. Σύμφωνα με το νόμο το ΕΛΚ έπρεπε να εκλέγεται κάθε τέσσερα χρόνια και να συνέρχεται μια φορά το χρόνο. Το καθεστώς δεν σεβάστηκε ούτε τον ίδιο του το νόμο. Το ΕΛΚ συνεδρίαζε με αρκετά χρόνια διαφορά μεταξύ δύο συνόδων, ενώ μεταξύ 1964 και 1975 δεν συνεδρίασε ούτε μια φορά!

Το μαοϊκό καθεστώς συνδύαζε τη βάρβαρη καταπίεση των εργατών και την έλλειψη δημοκρατίας με μια γκροτέσκο προσωπολατρία. Στο θεωρητικό (;) όργανο της ΚΕ του ΚΚΚ «Κόκκινη Ση­μαία» την 1η Οκτώβρη του 1966 (μεσούσης της Πολιτιστικής Επανάστασης) υπήρχε άρθρο με τον αποκαλυπτικό τίτλο «Πρόεδρε Μάο είσαι ο Κόκκινος Ήλιος στις καρδιές μας» (!!) και ακολουθούσαν οι εξής απίστευτες γραμμές:

«Οι θάλασσες μπορεί να ξεραθούν, τα βουνά να καταπέσουν. Όμως οι κόκκινες καρδιές των αγωνιστών που σου είναι πιστές δεν πρόκειται να αλλάξουν. Οποιοσδήποτε σε πολεμά ξεριζώνει τις καρδιές μας και παίρνει τις ζωές μας. Για να σε υπερασπιστούμε είμαστε διατεθειμένοι να α­νεβούμε βουνά από μαχαίρια, να κολυμπήσουμε σε θάλασσες από φωτιά».[4]

 

Οι «ευρωπαϊστές» της Αριστεράς

Οι θέσεις της ΚΟΕ χρησιμοποιούνται ως το «τέλειο άλλοθι» για όσους στην Αριστερά ταυτίζονται με την ηγεσία του ΣΥΝ στην υπεράσπιση της «ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας και της Αριστεράς». Μάλιστα, κάποιες από αυτές τις απόψεις, εμφανίζονται ως η μόνη αριστερή κριτική απέναντι σε απόψεις που οδηγούν σε «οικονομικό εθνικισμό» και σχέδια «παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας» και επομένως κάθε άλλο παρά αντικαπιταλιστικές απόψεις είναι. Έτσι, ο Χρήστος Λάσκος φτάνει στο σημείο να αναφερθεί στις διεθνιστικές απόψεις του Μαρξ και του Παντελή Πουλιόπουλου για να κατακεραυνώσει τις απόψεις που προτείνουν έξοδο από το ευρώ και την Ε.Ε..[5]

Σε αντίθεση με τους «αριστερούς εθνικιστές» η πρόταση των «ευρωπαϊστών» είναι η κοινή πάλη των εργαζομένων της Ευρώπης για τη μεταρρύθμιση της Ε.Ε. (δηλαδή… η επίσημη άποψη του ΣΥΝ).

Το πρόβλημα αυτής της άποψης είναι πολλαπλό.

Δεν υπάρχει κανενός είδους πραγματικό, μαζικό κίνημα για μια «άλλη Ε.Ε.». Ουδέποτε οι λαϊκές μάζες ενεπλάκησαν με οποιονδήποτε τρόπο στη δημιουργία ή τη λειτουργία της Ε.Ε.. Η Ε.Ε. (από την αρχή της δημιουργίας της) λειτουργεί χάρις στους πολιτικούς εκπροσώπους της άρχουσας τάξης που αποφασίζουν πίσω από κλειστές πόρτες και γραφεία. Σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν υπήρξε στο παρελθόν ούτε υπάρχει στο παρόν λαϊκό κίνημα υπέρ της Ε.Ε.. Στη σημερινή ιδιαίτερα εποχή και μετά από μια σειρά από δημοψηφίσματα που δεν επέφεραν «το επιθυμητό αποτέλεσμα» η γραφειοκρατία των Βρυξελλών και οι άρχουσες τάξεις της Ευρώπης έχουν απέχθεια σε ότι θυμίζει ακόμα και στοιχειώδεις δημοκρατικές διαδικασίες. Το τελικό αποτέλεσμα είναι οι ευρωεκλογές να μετατρέπονται σε εκλογική φάρσα λόγω μαζικής αποχής από τις εκλογές σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Επομένως η «απεύθυνση στο ευρωπαϊκό κίνημα» για μεταρρύθμιση της Ε.Ε. στην πραγματικότητα είτε απευθύνεται στο κενό, είτε στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και την «καλή θέληση» των αρχουσών τάξεων. Χωρίς την ύπαρξη μαζικού κινήματος η μεταρρύθμιση της Ε.Ε. είναι απλά μια ρεφορμιστική ουτοπία.

Η ανάγκη μετωπικής σύγκρουσης με την Ε.Ε. σήμερα προέρχεται από το γεγονός ότι η ίδια αποτελεί το προπύργιο του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού. Η επιβίωση του ευρώ και της ευρωζώνης (αν τελικά επιβιώσουν…) μπορεί να γίνει μόνο με μεθόδους βάρβαρου νεοφιλελευθερισμού. Πράγμα που σημαίνει δυο παράλληλες διαδικασίες: λιτότητα και φτώχεια ακόμα και για τις εργατικές τάξεις των χωρών του κέντρου της Ε.Ε. και την «βαλκανοποίηση» του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων στις χώρες του νότου. Επιπλέον, αυτή η κοινωνική βαρβαρότητα είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί με το «φυσιολογικό» τρόπο λειτουργίας του αστικού κοινοβουλευτισμού. Η νομιμοποίηση της ακροδεξιάς ως κυβερνητικού συνεταίρου στην Ελλάδα αποτελεί το εργαστήρι για τις άρχουσες τάξεις της Ε.Ε. για τις μελλούμενες πολιτικές εξελίξεις στον ευρωπαϊκό χώρο. Για άλλη μια φορά στην ιστορία της, η Ευρώπη χάρις στην ύπαρξη και λειτουργία της Ε.Ε. μετατρέπεται σε περιοχή που εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, όποιος στην Αριστερά δεν θέτει το ζήτημα της διάλυσης της Ε.Ε. βρίσκεται εκτός της πολιτικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται σήμερα τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εγχώριο επίπεδο. Στην πραγματικότητα μάλιστα, διευκολύνει τις άρχουσες τάξεις της Ε.Ε. να παρουσιάσουν την «ευρωπαϊκή οικογένεια» ως μονόδρομο.

Το αίτημα της διάλυσης της Ε.Ε. και εξόδου από το ευρώ όχι μόνο δεν είναι «εθνικιστικό» αλλά στην πραγματικότητα είναι βαθύτατα διεθνιστικό. Σωστά το επισημαίνει ο Στάθης Κουβελάκης στην ομιλία του:

«Η στάση πληρωμών και η έξοδος από το ευρώ είναι βαθύτατα διεθνιστικά αιτήματα. Αποτελούν τη συμβολή του ελληνικού κινήματος στο βαθύτατα αντικοινωνικό, αντιδημοκρατικό και μη μεταρρυθμίσημο έκτρωμα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση».

 

Τα Λαϊκά Μέτωπα

Στη συζήτηση της ιστοσελίδας iskra. gr τέθηκε επίσης το ζήτημα της ενότητας της Αριστεράς. Ο εκπρόσωπος της ΚΟΕ έθεσε εμφατικά το ζήτημα ενός «μετώπου της Αριστεράς» που θα συσπειρώνει «πρωτόγνωρες δυνάμεις μεγάλης κλίμακας». Οι στόχοι αυτού του μετώπου («αντικατοχική πάλη», «υπεράσπιση της δημοκρατίας», «εθνική ανασυγκρότηση») παραπέμπουν ευθέως σε μια λογική Λαϊκών Μετώπων που είχαν τα ΚΚ το μεσοπόλεμο (αλλά και ευθέως στο ΕΑΜ που ούτως ή άλλως ήταν στην ίδια πολιτική λογική). Θα πρέπει να θυμίσει κανείς την τραγική κατάληξη (για το εργατικό κίνημα) αυτών των σταλινικών τακτικών.

Τα Λαϊκά Μέτωπα, με την ίδια υπερταξική λογική που εξέφρασε ο εκπρόσωπος της ΚΟΕ, συσπείρωναν αστούς, σοσιαλιστές και κουμουνιστές σε ένα «προοδευτικό» πρόγραμμα «εθνικής και δημοκρατικής ανασυγκρότησης». Η γραμμή αυτή είχε επιβληθεί στα ΚΚ από τη σοβιετική Κομιντέρν το 1935. Στην Ελλάδα η λογική των Λαϊκών Μετώπων δικαιολογήθηκε γιατί, δήθεν, υπήρχαν «φεουδαρχικά κατάλοιπα» στη χώρα και έπρεπε να μεσολαβήσει ένα «δημοκρατικό στάδιο» πριν τη σοσιαλιστική επανάσταση (προσέξτε στην ομιλία του Χρήστου Κατσούλα την αναφορά του σε «μεσαιωνικά τοπία» (!!) στο σημερινό καπιταλισμό. Η νεκρανάσταση λογικών του «σοβιετικού μαρξισμού» της δεκαετίας του 1930 στο σήμερα είναι ρητά εκφρασμένη).

Με αυτή, λοιπόν, τη λογική, το ΚΚΕ επεδίωξε τη δεκαετία του 1930 συμμαχίες με τις φιλελεύθερες αστικές πολιτικές δυνάμεις. Με τη στήριξη του ΚΚΕ ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, του αστικού Φιλελεύθερου κόμματος, έγινε πρόεδρος της βουλής. Η πολιτική αυτή όχι μόνο δεν απέτρεψε την άνοδο του φασισμού αλλά την επιτάχυνε. Το 1936 οι αστοί «σύμμαχοι» του ΚΚΕ ψήφησαν στο κοινοβούλιο υπέρ της δικτατορίας του Μεταξά.[6]

Όσο για τα ΕΑΜ η ιστορία είναι γνωστή. Το ΚΚΕ κατόρθωσε με την ίδια πολιτική λογική να οδηγήσει στην ήττα και τη συντριβή το μεγαλύτερο λαϊκό κίνημα που είχε γνωρίσει ποτέ ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός. Πολλά από τα αστικά στελέχη του ΕΑΜ έγιναν πρωταγωνιστές του μεταπολεμικού αντικομουνιστικού καθεστώτος…

Την ίδια θλιβερή κατάληξη είχαν τα Λαϊκά Μέτωπα σε Γαλλία και Ισπανία το μεσοπόλεμο. Στη Γαλλία το 1936 είχε ξεσπάσει ένα τεράστιο απεργιακό κύμα που διεκδίκησε όχι μόνο οικονομικά αιτήματα και συνδικαλιστικές ελευθερίες, αλλά έθεσε και το αίτημα του εργατικού ελέγχου της παραγωγής καθώς και του εξοπλισμού της εργατικής τάξης για την αντιμετώπιση των ακροδεξιών οργανώσεων. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου (Σοσιαλιστικό Κόμμα, Κομμουνιστικό Κόμμα και οι Ριζοσπάστες) στράφηκε εναντίον του εργατικού κινήματος, εφαρμόζοντας μια συνδυασμένη πολιτική καταστολής και υποχώρησης στα οικονομικά αιτήματα των απεργών. Το τέλος ήταν ίδιο με της Ελλάδας: Τον Ιούνιο του 1940 όλα τα κόμματα του γαλλικού κοινοβουλίου, μαζί και αυτά με τα οποία το ΚΚΓ είχε συνεργαστεί για την σωτηρία της δημοκρατίας από τον φασισμό, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στον Πετέν για να διαλύσει το κοινοβούλιο.[7]

Στην Ισπανία η ίδια λογική οδήγησε το Ισπανικό ΚΚ από τα Λαϊκά Μέτωπα στην ενεργή συμμετοχή του ΚΚ Ισπανίας στη σφαγή των επαναστατών…

 

Η ενότητα της Αριστεράς

Και από τους υπόλοιπους ομιλητές ετέθη επίσης θέμα «εθνικής ανεξαρτησίας» σε καμιά ωστόσο περίπτωση με την ένταση του εκπροσώπου της ΚΟΕ. Υπήρξαν αναφορές και από τον Στάθη Κουβελάκη και από τον Άγγελο Χάγιο χωρίς ωστόσο αυτό να συγκεκριμενοποιηθεί πολιτικά. Το ερώτημα και προς τους δυο είναι: αν τίθεται ζήτημα «εθνικής ανεξαρτησίας», πως τοποθετούνται απέναντι στις λογικές «αυτοδύναμης εθνικής ανάπτυξης», συνεργασίας με «εθνικές» αστικές δυνάμεις, σε λογικές Λαϊκών Μετώπων; Αυτό το ζήτημα πρέπει να ξεκαθαριστεί γιατί αποτελεί πηγή συγχύσεων και είναι κρίσιμης σημασίας για τις πολιτικές συμμαχίες που προτείνουν στο κίνημα.

Από την πλευρά του ο Παναγιώτης Λαφαζάνης υποστήριξε ότι είναι δυνατή μια ευρύτατη συμπαράταξη δυνάμεων τη Αριστεράς μιας και «η κρίση μας έφερε πιο κοντά στους αγώνες αλλά και στο πολιτικό επίπεδο». Ότι θα πρέπει να «υπερβούμε τον εαυτό μας» προς την κατεύθυνση της σοσιαλιστικής προοπτικής. Υποστήριξε επιπλέον την ανάγκη ενός «νέου μπολσεβικισμού».

Ο Π. Λαφαζάνης υποστήριξε την ανάγκη προγραμματικών συγκλήσεων όχι στον «κοινό κατώτερο παρανομαστή» αλλά στη βάση ακόμα και ενός κυβερνητικού προγράμματος ξεπεράσματος του καπιταλισμού. Ωστόσο, όταν αυτή η πρόταση πάει να συγκεκριμενοποιηθεί αρχίζουν τα προβλήματα. Ο ίδιος θεωρεί κρίσιμης σημασίας δυο θέσεις:

Α) Στάση πληρωμών για το δημόσιο χρέος.

Β) Έξοδος από το ευρώ.

Γιατί όχι έξοδος από την Ε.Ε.;

Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Ο Λαφαζάνης (και το Αριστερό Ρεύμα) συμμετέχουν στον ΣΥΝ που η πλειοψηφία του είναι ενάντια και στα δυο ζητήματα που θέτει. Και, ασφαλώς, ούτε που συζητά έξοδο από την Ε.Ε.. Το ερώτημα λοιπόν είναι: με ποιόν τρόπο μπορούν να συνυπάρξουν τόσο αποκλίνουσες πολιτικά δυνάμεις σε μια «συμπαράταξη δυνάμεων της Αριστεράς»; Μήπως αυτές οι αποκλίσεις «απαγορεύουν» την πιθανότητα συγκλήσεων;

Θεωρώ ότι η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα βρίσκεται προς την κατεύθυνση της τοποθέτησης του Άγγελου Χάγιου που σκιαγραφούν μια λογική Ενιαίου Μετώπου σε αντίθεση με τα Λαϊκά Μέτωπα. Μιας λογικής δηλαδή κοινών αγώνων των δυνάμεων της Αριστεράς στους εργατικούς αγώνες, ανοικτού διαλόγου ανάμεσα τις πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς, αλλά και πολιτικής αυτονομίας των οργανωμένων δυνάμεων.

Οι διαφορές πολιτικών γραμμών στην Αριστερά είναι το ιστορικό αποτέλεσμα της διάσπασης του εργατικού κινήματος σε μια μεταρρυθμιστική πτέρυγα εντός του συστήματος και μιας επαναστατικής πτέρυγας. Αυτό δεν ξεπερνιέται με ευχολόγια, γιατί πρόκειται για βαθιά πολιτική διαφωνία που καλώς υπάρχει. Αν βρεθούν σε κοινό πολιτικό κόμμα ή μέτωπο μεταρρυθμιστικές δυνάμεις και επαναστατικές το μόνο που θα γίνει θα είναι ένα πολιτικό μόρφωμα με δεδομένη την κυριαρχία των ρεφορμιστικών απόψεων. Ο λόγος απλός: σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό, υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι κυρίαρχες ιδέες είναι αυτές της άρχουσας τάξης, και επομένως, πλειοψηφούν όσοι πιστεύουν ότι το σύστημα μεταρρυθμίζεται, δεν ανατρέπεται.

Παρ’ όλα αυτά, στο επίπεδο των κοινωνικών αγώνων οι εργαζόμενοι απαιτούν ενότητα των δυνάμεων της Αριστεράς για να αντιμετωπιστεί η βάρβαρη επίθεση των δυνάμεων του κεφαλαίου. Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για διάσπαση των καθημερινών αγώνων της τάξης μας στο όνομα οποιασδήποτε προγραμματικής διαφωνίας. Οι εργαζόμενοι απαιτούν την συστράτευση όλων των δυνάμεων της Αριστεράς στους καθημερινούς αγώνες γιατί αποτελούν αγώνες επιβίωσης γι’ αυτούς.

Είναι επίσης καλοδεχούμενος ο πολιτικός διάλογος ανάμεσα στις δυνάμεις της Αριστεράς παρά τις υπαρκτές και μεγάλες διαφορές τους (και σε αυτό η συνεισφορά της iskra.gr και του Αριστερού Ρεύματος είναι όντως σημαντική). Οι προγραμματικές συγκλήσεις ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο δεν μπορούν να αποκλειστούν εκ των προτέρων. Ωστόσο, θα πρέπει να είναι σαφείς οι προγραμματικές διαφορές για να μπορεί να γίνει ουσιαστικός διάλογος. Θα πρέπει πρώτα να διαχωριστούμε για να δούμε αν και κατά πόσο υπάρχει δυνατότητα προγραμματικών συγκλήσεων.

Κατά τη γνώμη μου, το κρίσιμο ζήτημα σήμερα είναι να υπάρξει μια μαζική, κοινωνικά ορατή, αντικαπιταλιστική Αριστερά που θα θέτει τους εξής στόχους:

- Διαγραφή του χρέους.

- εργατικός έλεγχος στους χώρους εργασίας και κατάργηση του επιχειρηματικού απόρρητου.

- Κρατικοποιήσεις χωρίς αποζημίωση στους καπιταλιστές.

- Απαγόρευση των απολύσεων.

- Έξοδος από την Ε.Ε. και το ευρώ.

- Δημόσια έργα που θα εξυπηρετούν εργατικές ανάγκες, στήριξη και δραστική αύξηση του εργατικού εισοδήματος.

- Βαριά εξοντωτική φορολογία στο κεφάλαιο.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να έχει κάποια κοινά σημεία με του ΣΥΝ ή της ΚΟΕ αλλά καθιστά ασύμβατη κάθε προγραμματική σύγκληση γιατί το κυρίαρχο, τόσο στην ΚΟΕ όσο και στον ΣΥΝ, είναι η λογική της «εθνικής σωτηρίας» και όχι ο αντικαπιταλισμός. Το γεγονός αυτό φυσικά και δεν αποκλείει τη συνύπαρξη σε κοινούς αγώνες, πράγμα που άλλωστε συμβαίνει στην πράξη. Ούτε φυσικά διακόπτει τον (αναγκαίο) πολιτικό διάλογο. Ωστόσο, η κατάθεση ξεκάθαρων πολιτικών θέσεων και εξ’ αυτού οι προκύπτουσες διαφορές αποτελούν δύναμη για το κίνημα συνολικά. Μέσα από τις πολιτικές διαφωνίες και αντιπαραθέσεις συγκροτούνται τα πολιτικά υποκείμενα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να υπάρξει η αναγκαία εμπιστοσύνη και ο αλληλοσεβασμός και μέσω αυτής της διαδικασίας συγκροτούνται οι ανατρεπτικές δυνάμεις του αύριο.

Άγγελος Καλοδούκας